AMLA package – czym jest i kogo dotyczy

AML to pakiet wprowadzony 20 lipca 2021 roku przez Komisję Europejską. Jego zadaniem jest zapobieganie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Kogo dotyczy ten pakiet i czym jest rozporządzenie AMLA? Dowiedz się, jak przestrzegać nowych przepisów.

Na czym polega AML?

Pakiet AML tworzy ramy prawne, które mają na celu zapobiegać praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Będą one obowiązywać na terenie całej Unii Europejskiej, a poszczególne kraje członkowskie są zobowiązane do wdrożenia nowych zasad. Pakiet ten składa się z trzech podstawowych dokumentów, są to:

• Rozporządzenie AML,
• Dyrektywa AML,
• Rozporządzenie AMLA.

Rozporządzenie AML wskazuje, jakie procedury, polityki i mechanizmy kontrolne muszą zostać przyjęte przez instytucje obowiązane. Opisuje również zasady stosowania środków bezpieczeństwa finansowego – m.in. weryfikacji i identyfikacji klienta.

Dyrektywa AML to natomiast dokument skierowany do państw członkowskich i krajowych organów nadzoru. Znajdują się w nim wyszczególnione obowiązki i prawa takich podmiotów. W dyrektywie tej określono sposób rejestrowania beneficjentów rzeczywistych i dostępu do takich baz danych.

Trzecim elementem jest rozporządzenie AMLA. Pakiet AML obejmuje bowiem stworzenie osobnego organu, który będzie sprawował nadzór nad realizowanymi procedurami.

Cele ustawy AML

Ustawa AML ma za zadanie zwalczać dwa niebezpieczne zjawiska – finansowanie terroryzmu i pranie pieniędzy. Najczęściej takie praktyki są bezpośrednio powiązane z ciężkimi przestępstwami – zabójstwami, wymuszeniami, łapówkarstwem, kradzieżą czy handlem ludźmi lub przedmiotami wyłączonymi z obrotu. Nowa ustawa AML ma za zadanie uszczelnić system i sprawić, że pranie pieniędzy lub finansowanie terroryzmu będzie zdecydowanie trudniejsze, a osoby dopuszczające się takich praktyk będą szybciej wykrywane.

Przestrzeganie ustawy AML jest niezwykle ważne nie tylko dla ogólnych interesów państwa, lecz także dla firm z konkretnych sektorów. Wdrożenie nowych procedur pozwala na uniknięcie odpowiedzialności za nielegalne praktyki – gdy podmiot nie ma nic wspólnego z nielegalną działalnością swojego klienta.

Rozporządzenie AMLA

W zakres nowych przepisów AML wchodzi m.in. rozporządzenie AMLA. Dotyczy ono utworzenia unijnego organu nadzoru – Urzędu do spraw przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (the Authority for Anti-Money Laundering and Countering the Financing of Terrorism). Urząd ten będzie odpowiedzialny za wydawanie rekomendacji i wytycznych w zakresie przepisów AML.

W zakres obowiązków AMLA będą wchodzić:

• analizowanie danych we współpracy z krajowymi jednostkami analityki finansowej;
• ocena obowiązków wypełnianych przez krajowe organy nadzoru finansowego oraz organy nadzoru niefinansowego;
• nadzór bezpośredni nad wybranymi instytucjami z sektora finansowego i pośredni wobec pozostałych podmiotów objętych AML;
• wydawanie standardów technicznych;
• wydawanie wiążących decyzji i nakładanie sankcji administracyjnych;
• wydawanie żądań podjęcia działania przez właściwe krajowe organy nadzoru.

Od kiedy obowiązuje AML?

Mimo że pierwsze kroki związane z AML podjęto już w 2021 roku, to prace zostały zakończone dopiero w maju 2024 roku. Od tego czasu firmy mają 36 miesięcy na dostosowanie się do nowych wymagań – będzie to egzekwowane od drugiej połowy 2027 roku. Istnieją jednak wyjątki, w przypadku których okres ten został wydłużony do 5 lat. Zasada ta dotyczy m.in. klubów i agentów piłkarskich.

Państwa członkowskie, w tym Polska, mają jednak 3 lata na przygotowanie przepisów zgodnych z nową dyrektywą. Wcześniej powinny zostać wdrożone zasady dotyczące rejestru beneficjentów rzeczywistych. Polska ma na to 2 lata.

W pełnej formie AML zacznie obowiązywać dopiero 1 lipca 2025 roku.

Kogo dotyczy AML?

Pakiet AML odnosi się do firm, które świadczą konkretne usługi. Mowa tu m.in. o prowadzeniu ksiąg rachunkowych, doradztwie z zakresu prawa celnego i podatkowego, formułowaniu deklaracji, ubezpieczeniach, a także działalności banków i kantorów. Nowe przepisy obejmą też notariuszów, kluby sportowe i wiele innych podmiotów, w przypadku których istnieje ryzyko finansowania terroryzmu i prania pieniędzy.

AML będą musiały przestrzegać również:

• krajowe instytucje płatnicze,
• spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe,
• firmy inwestycyjne,
• podmioty zagraniczne prowadzące działalność maklerską w Polsce,
• spółki prowadzące rynek regulowany.

Wdrożenie AML package w przedsiębiorstwie

Od nowych przepisów nie da się uciec. Przedsiębiorstwa objęte pakietem AML będą musiały się do nich dostosować – w innym przypadku zapłacą pokaźne kary finansowe i nie będą mogły kontynuować działalności.

Aby spełnić wymagania nowego przepisu AML, konieczne będzie wyznaczenie jednej osoby odpowiedzialnej za wdrożenie nowych procedur. Kolejnymi krokami będą:

• odbycie szkolenia wstępnego,
• opracowanie oceny ryzyka w danej działalności,
• stworzenie wewnętrznej procedury AML.

Każda firma jest inna, dlatego do takiego zadania trzeba będzie podejść w sposób indywidualny. Wdrożenie można powierzyć zewnętrznym specjalistom – oferujemy outsourcing AML, dzięki któremu możemy odciążyć przedsiębiorcę z konieczności samodzielnego dostosowania procedur do nowych przepisów.

W każdej firmie musi również zostać powołany sygnalista. Jego zadaniem będzie informowanie o wszelkich nieprawidłowościach i niezgodnościach z przepisami AML.

Wdrożenie AML krok po kroku

Wdrożenie procedur AML musi przebiegać zgodnie z określoną kolejnością. Na początku wyznacza się wspomniane osoby i planuje szkolenia. W trakcie kursu przekazuje się informacje na temat wdrażania i przestrzegania procedur AML oraz przygotowuje wybranych pracowników do pełnienia nowych funkcji.

Następnie przeprowadza się ocenę ryzyka. W ten sposób powstaje dokument, w którym wskazuje się ewentualne zagrożenia związane z działalnością danej firmy.

Kolejnym krokiem jest wewnętrzna procedura AML. Składa się ona z wielu elementów uwzględnionych w ustawie. Obejmuje:

• czynności, które mają za zadanie ograniczyć ryzyko prania pieniędzy i finansowania terroryzmu;
• zasady szkolenia pracowników odpowiedzialnych za przestrzeganie nowych procedur;
• zarządzanie ryzykiem;
• identyfikację i ocenę ryzyka;
• rodzaj i zasady stosowania środków bezpieczeństwa finansowego;
• zasady ochrony danych osobowych;
• zasady zgłaszania ewentualnych naruszeń lub podejrzeń co do możliwości ich wystąpienia;
• zasady współpracy z Generalnym Inspektorem Informacji Finansowej;
• kontrolę wewnętrzną;
• zasady korzystania z Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych.

Beneficjent rzeczywisty w procedurach AML

Procedura AML obejmuje temat Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Nowe przepisy narzucają konieczność dokładnej weryfikacji, kto jest beneficjentem rzeczywistym realizowanej transakcji. Zgodnie z nową definicją, jest to osoba fizyczna, która ma bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad podmiotem (spółką, fundacją, stowarzyszeniem itd.) i korzysta z głosów, udziału w zyskach, udziałów lub innych uprawnień decyzyjnych.

Procedura zgłaszania nieprawidłowości

Jeśli dana transakcja ma znamiona prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, konieczne jest niezwłoczne zgłoszenie tego faktu do odpowiedniego podmiotu. Każda firma podlegająca nowemu pakietowi AML musi opracować i wdrożyć własne, wewnętrzne procedury w tym zakresie. Zgodnie z przepisami zgłaszanie nieprawidłowości może następować anonimowo.

Procedura zgłaszania może dotyczyć zarówno rzeczywistych, jak i potencjalnych naruszeń przepisów. Każda sytuacja jest dokładnie sprawdzana pod kątem popełnienia przestępstwa. Instytucja, która odpowiednio zgłosiła podejrzaną transakcję, jest wolna od podejrzeń związanych z nielegalną działalnością.

W przypadku takich zgłoszeń istnieje obowiązek zachowania tajemnicy i anonimowości. Dotyczy on faktu przekazania informacji Generalnemu Inspektorowi lub innym właściwym organom oraz planowanego wszczęcia analizy transakcji. Jest kilka wyjątków od tej zasady – zachowanie tajemnicy procedury nie jest konieczne, gdy sytuacja ma miejsce pomiędzy konkretnymi instytucjami wskazanymi w ustawie AML (art. 2 ust. 1).

Rola GIIF w pakiecie AML

Pakiet AML bezpośrednio wiąże się z instytucją Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF). Do jego obowiązków należą:

• analizowanie informacji na temat wartości majątkowych, co do których istnieje podejrzenie, że mają związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu;
• przeprowadzanie procedur wstrzymania transakcji lub blokady rachunku;
• przekazywanie informacji i dokumentów potwierdzających podejrzenie popełnienia przestępstwa stosownym organom;
• żądanie przekazania informacji o transakcjach.

GIIF opracowuje również krajową ocenę ryzyka. Obejmuje ona metodykę jej określania, opis zjawisk związanych z praniem pieniędzy oraz finansowaniem terroryzmu, aktualne regulacje i poziom zagrożenia. Krajowa ocena ryzyka musi zostać zaakceptowana przez ministra do spraw finansów publicznych.

PEP – obsługa polityków w ramach AML

Ustawa AML skupia się również na transakcjach realizowanych przez osoby zajmujące predestynowane stanowiska polityczne i administracyjne. Nowe przepisy mają za zadanie zmniejszyć ryzyko nadużyć ze strony aparatu władzy i osób na najwyższych stanowiskach.

W tym zakresie przepisy AML wymagają złożenia oświadczenia o zajmowaniu predestynowanego stanowiska lub pełnionej funkcji. Okres karencji w tym przypadku wynosi 12 miesięcy. Przez cały ten czas dana osoba podlega przepisom PEP, nawet jeśli aktualnie nie zajmuje już ważnego stanowiska.

Jakie środki bezpieczeństwa wchodzą w zakres ustawy AML?

Zgodnie z ustawą AML konieczne jest podejmowanie różnego rodzaju działań, które mają wyraźnie zmniejszyć ryzyko prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. To m.in.:

• identyfikacja i weryfikacja klienta,
• identyfikacja beneficjenta rzeczywistego,
• ocena stosunków gospodarczych,
• monitorowanie bieżących stosunków gospodarczych klienta.

Środki bezpieczeństwa finansowego są podejmowane w określonych sytuacjach. Mowa tu m.in. o nawiązywaniu stosunków gospodarczych, transakcjach okazjonalnych czy gotówkowej transakcji o kwocie 10 000 euro lub wyższej. Podmioty działające zgodnie z ustawą AML mogą także wdrożyć środki bezpieczeństwa zawsze wtedy, gdy istnieje podejrzenie prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

Czym grozi naruszenie ustawy AML?

Wszystkie branże narażone na ryzyko prania pieniędzy i finansowania terroryzmu muszą przestrzegać ustawy AML. Naruszenie jej zasad niesie za sobą poważne konsekwencje, takie jak:

• nakaz zaprzestania konkretnej działalności;
• publikacja informacji o podmiocie w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie urzędu – wiadomość o naruszeniu przepisów staje się wówczas publiczna, co szkodzi renomie firmy;
• zakaz pełnienia obowiązków na stanowisku kierowniczym przez osobę odpowiedzialną za naruszenie ustawy;
• kara pieniężna – jej wysokość jest ustalana indywidualnie w zależności od rodzaju podmiotu i sposobu naruszenia przepisów;
• cofnięcie koncesji lub zezwoleń;
• wykreślenie z rejestru działalności regulowanej.

Za naruszenie ustawy AML może grozić kara finansowa wynosząca nawet 20 milionów złotych (w przypadku osób fizycznych) i 5 milionów euro lub 10% obrotu rocznego (w przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych). Są to bardzo duże kwoty, dlatego tak ważne jest wdrożenie wymaganych procedur i ich przestrzeganie w codziennej działalności.

Jeśli prowadzisz przedsiębiorstwo, upewnij się, że realizowane w nim procedury są zgodne z nowymi przepisami AML. Pomogą Ci w tym specjaliści, którzy przeprowadzą audyt i wskażą pola wymagające poprawy. Dzięki nim będzie można wprowadzić zmiany jeszcze przed pełnym wejściem w życie ustawy AML. Pomoc ekspertów będzie przydatna również wtedy, gdy w danej firmie już zastosowano się do nowych procedur. Ustawa jest bowiem stale dopracowywana i regularnie pojawiają się poprawki, które wskazują dodatkowe obowiązki instytucji obowiązanych.