Pranie pieniędzy, czyli lokowanie, maskowanie i integrowanie

Pranie pieniędzy jest nielegalnym procederem, który ma na celu przywrócenie środków pozyskanych z działalności przestępczej do obrotu. Najczęściej proces ten składa się z trzech etapów – lokowania, maskowania i integrowania. Na czym dokładnie polega?

Pranie pieniędzy z nielegalnych źródeł

Wprowadzanie dochodów z nielegalnych źródeł do systemu finansowo-bankowego nie jest proste, zwłaszcza ze względu na stale zaostrzające się przepisy. Celem tego procesu jest wyprowadzenie oczyszczonych pieniędzy, którymi można obracać w sposób legalny. Zazwyczaj następuje to poprzez lokowanie, maskowanie i integrowanie środków, ale przestępcy stosują różne metody działania.

Lokowanie

Lokowanie to pierwszy etap procesu prania pieniędzy. Polega ono na wprowadzeniu środków pochodzących z nielegalnego źródła (np. kradzieży, sprzedaży zakazanych środków i usług) do systemu finansowo-bankowego. Krok ten pozwala na zamianę gotówki na inne wartości materialne.

Lokowanie jest pierwszą fazą. Z tego powodu na tym etapie określenie źródła pochodzenia dochodów jest zdecydowanie najłatwiejsze. Po zauważeniu niestandardowej działalności, która może mieć znamiona lokowania, da się bardzo szybko sprawdzić, czy wprowadzenie gotówki do instytucji finansowej rzeczywiście jest praniem pieniędzy.

Lokowanie może być przeprowadzane z wykorzystaniem różnych metod. Najczęściej jest ono realizowane poprzez:

• wpłatę pieniędzy na konto – zwłaszcza dużych sum,

• wykonywanie podejrzanych przelewów bankowych,

• kupowanie dóbr materialnych – np. nieruchomości i innych dóbr o znacznej wartości,

• zakup instrumentów finansowych lub ubezpieczeń.

Z lokowaniem bezpośrednio wiążą się takie pojęcia, jak:

• structuring – polega on na dzieleniu wpłat przez wiele osób fizycznych. W takiej sytuacji każda z nich wpłaca niewielką sumę, która może zostać niezauważona przez instytucje finansowe,

• smurfing – polega na rozdrabnianiu wpłat. Działa on podobnie jak structuring i zakłada wiele małych wpłat na konta bankowe (poniżej limitów). W tym przypadku pieniądze są przekazywane przez tzw. słupów, którzy często nie zdają sobie sprawy, że pochodzą one z nielegalnych źródeł,

• blending – polega na mieszaniu pieniędzy czystych i brudnych. Tę metodę wykorzystuje się w przypadku podmiotów gospodarczych, które cechują się dużymi i trudnymi do oszacowania przepływami gotówki. Blending stosuje się m.in. w restauracjach i kasynach,

• refining – to wymiana banknotów na inne waluty. Dotyczy to wartości, które nie podlegają rejestracji.

Gdzie najczęściej realizuje się etap lokowania?

Lokowanie jest możliwe m.in. w przedsiębiorstwach, które cechują się bardzo nieregularnym i trudnym do określenia charakterem przepływów gotówki. Realizuje się je przede wszystkim w restauracjach. Marża na sprzedawanych tam produktach jest duża, a klienci często płacą za pomocą gotówki. Lokowanie wykonuje się też w hotelach, kasynach, salonach kosmetycznych, myjniach samochodowych czy pralniach. To właśnie te obiekty są często kontrolowane przez organy państwowe ds. przeciwdziałania praniu pieniędzy.

Maskowanie

Maskowanie to drugi etap prania pieniędzy. Ma on na celu ukrycie źródła pochodzenia wartości majątkowych poprzez liczne transakcje, które następują po sobie. Maskowanie wdraża się zwykle w sytuacji, gdy pieniądze nie są już gotówką – zostały ulokowane w dobrach materialnych lub wpłacone na konto.

Maskowanie środków finansowych ma na celu oddzielenie nielegalnych dochodów od ich źródła – tak, by nie dało się określić, czy pieniądze pochodzą z nielegalnych transakcji. Pozwala na zapewnienie anonimowości właścicielowi majątku i włączenie środków pozyskiwanych z przestępstwa do legalnego obrotu gospodarczego.

Maskowanie przeprowadza się z wykorzystaniem różnych metod. Najczęściej są to:

• wielokrotne przelewy bankowe,

• kredyty zabezpieczone lokatami bankowymi,

• fizyczny przewóz gotówki lub elektroniczne przelewy międzynarodowe,

• przekazy gotówki za pośrednictwem firm oferujących usługi finansowe,

• handel dobrami o dużej wartości – nieruchomościami, złotem, kamieniami szlachetnymi czy biżuterią.

Integrowanie

Ostatnim etapem prania pieniędzy jest integrowanie. Ma ono na celu wprowadzenie wypranych środków do systemu gospodarczego. Proces jest realizowany w taki sposób, by nie stwarzać podejrzenia, że środki pochodzą z nielegalnej działalności. Najczęściej pieniądze po fazie maskowania są już uwiarygodnione wystawionymi dokumentami od banków, instytucji finansowych i organizacji gospodarczych. W tym momencie wykazanie, że pochodzą one z nielegalnych źródeł, jest niezwykle trudne.

Na etapie integrowania posiadacz pieniędzy może łatwo uzasadnić, skąd pochodzą środki – także w przypadku dużych wartości majątkowych. W tym czasie są one usankcjonowane prawnie w obrocie gospodarczym.

W fazie integrowania wykonuje się następujące operacje:

• kupno/sprzedaż – takie transakcje są fikcyjne, nie dochodzi do rzeczywistego przekazania dóbr,

• import i eksport z zastosowaniem cen transferowych,

• zakup przedsiębiorstwa w stanie upadłości,

• kredyty bankowe.

Jak przeciwdziała się praniu pieniędzy?

Pranie brudnych pieniędzy jest procederem nielegalnym. Wiąże się ono z art. 299 kodeksu karnego. Zgodnie z tymi przepisami osoby, które podejmują takie działania, są zagrożone pozbawieniem wolności do nawet 8 lat.

Za walkę z praniem pieniędzy odpowiada Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF). Bada on przebieg transakcji, które na pierwszy rzut oka wydają się podejrzane. Wstrzymuje je i zleca blokady rachunku, które można zdjąć dopiero po pomyślnym rozwiązaniu sprawy. GIIF może żądać od przedsiębiorcy udostępnienia wszystkich informacji o transakcjach.

Obecnie firmy działające w Polsce muszą przestrzegać przepisów AML. To ustawa o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Postępowanie według jej wymogów pozwala na łatwe wykrycie nielegalnych transakcji i określenie źródła pochodzenia pieniędzy. Wielu przedsiębiorców decyduje się na outsourcing AML , czyli stałe wsparcie specjalistów, które monitorują zgodność procesów zachodzących w firmie z tymi przepisami.